Nazwa „przemijający atak niedokrwienny” (ang. transient ischemic attack, TIA) odnosi się do krótkotrwałych objawów neurologicznych, które powstają na skutek ograniczonej ilości krwi dostarczanej do mózgu. Choć objawy te znikają po pewnym czasie i nie powodują trwałych uszkodzeń, mogą one być sygnałem alarmowym o dużej szansie na wystąpienie potencjalnie niebezpiecznego udaru w najbliższej przyszłości.
TIA charakteryzuje się tym, że objawy mogą utrzymywać się maksymalnie przez 24 godziny – jeśli objawy nie znikają w ciągu doby, jest to sygnał udaru mózgu. Co więcej, symptomy TIA najczęściej utrzymują się przez kilka do kilkudziesięciu minut i znikają nagle bez konieczności rozpoczęcia leczenia.
Przemijający atak niedokrwienny wynika z blokady lub znacznego upośledzenia drożności dużych tętnic lub ich mniejszych gałęzi, które zaopatrują mózg w krew. Po krótkim okresie czasu przepływ krwi naturalnie wraca do normy, co pozwala na odzyskanie chwilowo utraconych funkcji.
Najczęstsze przyczyny TIA to choroby i nieprawidłowości tętnic (szyjnej, kręgowej, wewnątrzczaszkowych), które dostarczają krew do mózgu. Do nich należą:
– zwężenie (głównie z powodu nasilonej miażdżycy),
– zakrzepy,
– migotanie przedsionków i inne zaburzenia rytmu serca,
– chwilowy spadek ciśnienia tętniczego.
TIA jest częściej obserwowane u ludzi starszych (mężczyzn powyżej 55 lat, kobiet powyżej 65 lat), palaczy tytoniu, osób z otyłością brzuszną oraz tych, którzy cierpią na nadciśnienie tętnicze, choroby serca, nerek czy cukrzycę. W Polsce każdego roku udar mózgu dotyka około 75 tysięcy osób, z czym pewna część z nich wcześniej doświadcza epizodu TIA. Natomiast w USA liczba ta wynosi aż 240 tysięcy.
Objawy TIA są identyczne jak w przypadku udaru mózgu. Aby szybko i skutecznie ocenić objawy sugerujące udar lub TIA, stosuje się test FAST. W zależności od obszaru mózgu, który w danym momencie jest niedokrwiony, mogą wystąpić również inne symptomy, takie jak zawroty głowy, zaburzenia widzenia czy czucia oraz niedowład na jednej stronie ciała.
Chociaż objawy TIA mogą być krótkotrwałe i przemijać szybko, nie powinny być lekceważone. Istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia udaru mózgu nawet w tej samej dobie. Do oceny ryzyka udaru stosuje się skalę ABCD2.
Diagnoza TIA opiera się na szczegółowej rozmowie między lekarzem a pacjentem oraz na dokładnym badaniu neurologicznym. Dalsze badania diagnostyczne, takie jak EKG, testy poziomu glukozy we krwi, badania laboratoryjne i neuroobrazowe czy USG tętnic doprowadzających krew do mózgu, mogą pomóc w wykluczeniu udaru mózgu i potwierdzeniu diagnozy TIA.